NEWS.am-ի բացառիկ հարցազրույցը ՀՀ արդարադատության նախարար Գեւորգ Դանիելյանի հետ
Պարոն Դանիելյան, որքանո՞վ է Հայաստանում գործող իրավական դաշտը պատրաստ հայ-թուրքական սահմանի հնարավոր բացմանը, եւ ի՞նչ պետք է արվի՝ պատրաստ լինելու համար:
Հայ-թուրքական ընդհանուր սահմանի բացմանը նաև իրավական կարգավորումների տեսանկյունից լիովին պատրաստ լինելու համար` Հանրապետության նախագահի հանձնարարությամբ արդեն տեւական ժամանակ է, ինչ իրականացվում են համապատասխան նախապատրաստական աշխատանքներ: Ընդհանուր ուղղվածությունը հետևյալն է. օրենսդրության մեջ կատարել այնպիսի նորամուծություններ, որոնք իրավական հնարավորություն կտան բացառելու անվտանգությանն սպառնացող բոլոր գործոնները, մյուս կողմից՝ բնականոն պայմաններ ստեղծել երկկողմ հարաբերությունների արդյունավետ զարգացման և մարդկանց իրավունքների փոխադարձ պաշտպանության համար:
Դա չափազանց ընդգրկուն ու բարդ գործընթաց է և հնարավոր չէ հակիրճ անդրադառնալ դրա բոլոր ասպեկտներին: Բացի այդ, ավելորդ հապճեպությունը կարող է խիստ վնասել հասցնել վերը նշված արժեքներին:
Շատերը մտավախություն ունեն, որ թուրքերը սահմանամերձ տարածքներում հողեր ձեռք կբերեն: Արդյո՞ք այդ մտավախությունը տեղին է:
Համոզված եմ, որ այդ մտավախությունը ինչպես իրավական, այնպես էլ քաղաքական լուծումների տեսանկյունից հիմնավորված չէ: Խոսքը բացարձակապես միայն թուրքերին չի վերաբերում, պարզապես որոշ տարածքներում օտարերկրյա քաղաքացիներին և իրավաբանական անձանց գույքային իրավունքների սահմանափակումը բխում է տվյալ երկրի անվտանգության շահերից: Տվյալ դեպքում նույնիսկ անհասկանալի է այն քաղաքական գործիչների դիրքորոշումը, որոնք սահմանափակվում են միայն սահմանամերձ շրջաններով, ինչը, ի դեպ, նաև Ձեր հարցադրման մեջ էր շոշափվում: Չպետք է սահմանափակվել նաև միայն հողի նկատմամբ սահմանափակումներ նախատեսելով, դա հավասարապես պետք է վերաբերի ցանկացած տեսակի անշարժ գույքի նկատմամբ ոչ միայն սեփականության, այլեւ` գույքային իրավունքներին (օրինակ` անհատույց օգտագործման, վարձակալության և այլն):
Անվտանգության գոտին ընդգրկում է ինչպես սահմանամերձ որոշ տարածքներ, այնպես էլ` պետության այն տարածքները, որոնք հատուկ նշանակություն ունեն՝ անվտանգության տեսանկյունից:
Իսկ այն հայտարարությունները, թե օտարերկրացիները տարածքներ ձեռք կբերեն այլոց անուններով, հետևաբար, առավել խելամիտ կլինի թույլ տալ, որ հենց իրենք էլ ձեռք բերեն, որպեսզի վերահսկելի ու թափանցիկ դառնա ողջ գործընթացը, պարզապես լուրջ չեն և ավելի շատ դիլետանտիզմի դրսևորումներ են: Վերջին հաշվով, պետք էր ըմբռնել, որ անվտանգությանը սպառնալու նպատակ ունեցողը երբեք նախապատվությունը չի տա թափանցիկ գործելաոճին: Ընդհանրապես կոչ կանեի ձեռնպահ մնալ նեղ մասնագիտական հարցերի մասին «վերջին» ճշմարտություններ հնչեցնելու միգուցե հրապուրիչ մտքից:
Ի դեպ, Թուրքիայի «Հողի ռեգիստրի մասին» օրենքի 35-րդ հոդվածի համաձայն. «Օտարերկրյա ֆիզիկական անձինք և առևտրային կազմակերպությունները իրավունք ունեն ձեռք բերել Թուրքիայի Հանրապետությունում գտնվող անշարժ գույք` փոխադարձության սկզբունքի վրա»: Մեկ այլ` «Զինվորական փակ շրջանների և անվտանգության գոտիների մասին» օրենքի համաձայն, օտարերկրյա ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց կողմից զինվորական փակ շրջաններում և անվտանգության գոտիներում անշարժ գույքի ձեռբերումը չի թույլատրվում: Այս օրինակները բազմաթիվ են, պարզապես դրանց վրա հղում անելով, նպատակահարմար եմ գտնում ընդգծել, որ փոխադարձության սկզբունքն է մեզ թելադրելու որոշ քայլեր կատարել:
ՀՅԴ-ն առաջարկում է ցեղասպանությունը ժխտելու համար պատիժ սահմանող օրենք ընդունել։ Դուք կո՞ղմ եք նման օրենքի ընդունմանը: Եթե ոչ, ապա ինչո՞ւ:
Ձեր հարցը փոքր ինչ ճշգրտելու կարիք կա. ՀՅԴ-ն չի կարող պարզապես ցեղասպանությունը ժխտելու համար պատիժ սահմանող օրենք առաջարկել, որպեսզի ես էլ կողմ կամ դեմ լինեմ: Գործող քրեական օրենսգրքի 379.1 հոդվածով արդեն իսկ սահմանված է քրեական պատասխանատվություն ոչ միայն ցեղասպանության, այլև խաղաղության ու մարդկության անվտանգության դեմ ուղղված հանցագործությունները հերքելու, մեղմացնելու, դրանց հավանության տալու կամ արդարացնելու համար: ՀՅԴ-ի դիրքորոշումն այն է, որ քրեական պատասխանատվություն սահմանվի հատուկ Օսմանյան Թուրքիայում և Արևմտյան Հայաստանում Հայոց Ցեղասպանության համար: Ընդ որում, առաջարկվում է այդ հանցագործության համար նախատեսել ոչ մինչև 4, այլ` մինչև 5 տարի ժամանակով ազատազրկում:
Այս առումով մենք Կառավարությանը ներկայացրել ենք առավել արմատական լուծումներ: Նախ, առաջարկել ենք ամբողջովին վերանայել հիշյալ հոդվածը և դրա դիսպոզիցիայից հանել շարժառիթին առնչվող հատկանիշները, այսինքն, ցեղասպանությունը հերքելը պետք է քրեական պատասխանատվություն առաջացնի, անկախ այն հանգամանքից, թե ինչ շարժառիթով է (ռասայական պատկանելության, մաշկի գույնի, ազգային կամ էթնիկական ծագման կամ կրոնական պատկանելության հիման վրա` անձի կամ անձանց խմբի նկատմամբ ատելություն, խտրականություն կամ բռնություն հրահրելու նպատակով) այն կատարվել: Ի դեպ, այս դիրքորոշումը մասամբ համահունչ է նաև ՀՅԴ-ի կողմից ներկայացված նախագծին: Սակայն, կարծում ենք, որ շարժառիթին վերաբերող հատկանիշները ոչ թե պետք է ամբողջությամբ հանել, այլ դրանք դիտարկել, որպես արարքը որակյալ դարձնող հանգամանքներ, ըստ այդմ էլ` առաջադրել առավել խիստ պատիժ:
Չեմ կարծում, թե սոսկ մեկ տարվա չափով պատիժ խստացնելու հիմքով իմաստ ունի առանձնացնել Հայոց Ցեղասպանությունը: Նույն կերպ դա ընդունելի չէ նաև քաղաքական նկատառումներով. մեզ համար հավասարապես պետք է դատապարտելի լինի մեր պետության կողմից ճանաչված ցեղասպանության յուրաքանչյուր դեպք, պարզապես առավել արժեքավոր է, երբ մենք ինքնուրույն իրավաքաղաքական ակտով կոնկրետ գնահատականներով դատապարտում ենք Հայոց Ցեղասպանությունը: Նկատենք, որ ճանաչումն իրականացվում է ինչպես ներպետական իրավական ակտ ընդունելու, այնպես էլ համապատասխան միջազգային պայմանագրին միանալու եղանակով: Մասնավորապես, Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչվել է Գերագույն խորհրդի 1988թ. նոյեմբերի 22-ի «Օսմանյան Թուրքիայում հայերի 1915 թվականի ցեղասպանության դատապարտման մասին» օրենքով:
Իսկապե՞ս պարտադիր էր, որպեսզի միջպետական հարաբերություններ հաստատելու համար ճանաչեինք Թուրքիայի ներկա սահմանները: Ինչո՞ւ է հայկական կողմը համաձայնել դրան:
Այս առնչությամբ հաճախ հնչում են նաև պնդումներ այն մասին, որ դրանով իբր քողարկված ձևով իրավական ուժ է հաղորդվել մեր պետականության շահերին հակասող պատմական անցյալում կնքված տարաբնույթ պայմանագրերի: Պարզապես, հստակեցնեմ, որ մեր պետության համար իրավական ուժ կարող է ունենալ բացառապես Ազգային ժողովի կողմից վավերացված կամ սահմանված կարգով հաստատված միջազգային պայմանագիրը` դա Սահմանադրության 6-րդ հոդվածի անվերապահ պահանջն է: Չեմ կարծում, որ այսքանից հետո կլինեն մարդիկ, որ կպնդեն, թե իբր արձանագրությունների երկիմաստ ձևակերպումների արդյունքում մեր պետության համար իրավական ուժ է ձեռք բերել, օրինակ՝ Սեւրի պայմանագիրը:
Հայերեն